ไขข้อสงสัย ยางจัดฟัน จัดฟันแบบใส่เชน คืออะไร มีทั้งหมดกี่แบบ ?

เมื่อพูดถึงยางจัดฟัน ทุกคนอาจจะคุ้นเคยกับการเปลี่ยนสียางในทุกครั้งที่มาจัดฟัน ซึ่งมันคือ ยางโอริง หรือยางมัดลวดจัดฟัน นอกจากโอริง แล้วยังมียางจัดฟันอีก 2 ชนิดที่คุณอาจได้เจอในระหว่างจัดฟันนั่นคือ เชนจัดฟัน และยางดึงฟัน วันนี้เราจะพาทุกคนมารู้จักประโยชน์ และข้อบ่งชี้ของยางจัดฟันแต่ละประเภทกัน

ยางจัดฟัน

ยางจัดฟันเป็นชื่อเรียกรวมๆ ของอุปกรณ์พิเศษในการช่วยเคลื่อนตำแหน่งของฟัน ที่ทำมาจากยาง ซึ่งมีหลายชนิด แต่ละแบบก็มีหน้าที่ในการเคลื่อนฟันที่แตกต่างกัน และไม่ได้ใช้ในทุกเคสที่ทำการจัดฟัน เราขอย้ำว่าคุณควรใช้ยางจัดฟันแบบต่างๆ ภายใต้คำแนะนำของคุณหมอเท่านั้น

ไม่ควรนำเชนจัดฟัน หรือยางดึงฟันมาใส่เองเป็นอันขาด เพราะอาจทำให้ฟันเคลื่อนที่ไปในทิศทางที่ผิดปกติ ในทางกลับกลับหากคุณหมอขอความร่วมมือในการดึงยาง คุณควรปฎิบัติตามอย่างเคร่งขรัด เพื่อให้การจัดฟันเป็นไปตามแผนที่คุณหมอได้วางเอาไว้

คุณสามารถอ่านบทความ จัดฟัน คืออะไร ราคาเท่าไหร่ เพิ่มเติมได้ที่นี่

ยางจัดฟัน มีกี่แบบ

1. ยางโอริง หรือ ยางมัดลวดจัดฟัน (O-rings)

ยางจัดฟันโอริงมีลักษณะเป็นรูปวงแหวนขนาดเล็ก คุณหมอจะยืดโอริงไปเกี่ยวที่มุมทั้งสี่ของอุปกรณ์จัดฟันหรือ Bracket ที่ติดอยู่บนผิวหน้าฟัน ซึ่งจะทำหน้าที่ยึดลวดจัดฟันกับ Bracket เข้าด้วยกัน คุณหมอจำเป็นต้องเปลี่ยนยางจัดฟันโอริงทุกเดือนที่คุณมาปรับเครื่องมือจัดฟัน คุณสามารถเลือกเฉดสีของโอริงได้ ซึ่งมีเป็นร้อยๆ เฉดสี ซึ่งถือว่าเป็นเรื่องสนุก และทำให้คุณเปลี่ยนลุคของรอยยิ้มได้ในทุกเดือน แต่ไม่ใช่การจัดฟันทุกแบบจะต้องใช้ยางจัดฟันโอริง การจัดฟันชนิด Self-Ligating system เช่น การจัดฟันแบบดามอน หรือ empower นั้นมีการออกแบบ Bracket ให้มีความพิเศษสามารถเปิดปิดเพื่อสอดลวดจัดฟันเข้าไปได้ โดยไม่จำเป็นต้องใช้โอริง

2. เชนจัดฟัน (Elastic Power-Chains)

เชนจัดฟัน มีลักษณะเป็นเส้นเดี่ยวยาวๆ คล้ายโซ่ มีรูปตรงกลางเพื่อรัดเข้ากับ Bracket มีหน้าที่หลักในการเคลื่อนฟันที่มีช่องว่างเล็กๆ ระหว่างฟันให้เข้ามาชิดติดกัน คนไข้หลายคนเข้าใจว่าการใส่เชนจัดฟันจะทำให้ฟันเคลื่อนเร็ว และจัดฟันเสร็จไวขึ้น หรือเข้าใจว่าการจัดฟันทุกเคสจะต้องมีการใส่เชนจัดฟันซึ่งเป็นความเข้าใจที่ผิด

การพิจารณาใช้เชนจัดฟัน ขึ้นอยู่กับการวางแผนการรักษา และสภาพทางคลินิกของฟันของคุณเป็นหลัก คุณหมอจะเป็นคนตัดสินใจว่าฟันของคุณควรต้องใส่เชนหรือไม่

อย่างไรก็ตามในกรณีที่คุณหมอพิจารณาแล้วว่าฟันของคุณเหมาะกับการใส่เชนจัดฟัน คุณสามารถเลือกสีของเชนจัดฟันได้เช่นกัน ที่ Smile Seasons มีแบบเปลี่ยนสีตามอุณหภูมิให้เลือกด้วยนะ เก๋น่าดู

3. ยางดึงฟัน (Elastic Rubber Bands)

ยางดึงฟันมีหน้าตาคล้ายหนังสติ๊กแต่จะมีสีขาวทึบ เช่นเดียวกับเชนจัดฟัน คือไม่ใช่คุณคนจำเป็นต้องใช้ยางดึงฟัน และคุณหมอจะเป็นคนพิจารณาว่าสภาพช่องปากของคุณจำเป็นต้องใช้ยางดึงฟันหรือไม่

ยางดึงฟันจะคล้องเชื่อมระหว่างขากรรไกรบนและล่าง เพื่อสร้างแรงดึงให้ฟันเคลื่อนที่ไปอย่างช้าๆ มักใช้ในการเคลื่อนฟันไปในแนวหน้าหลัง หรือปรับการสบฟันให้ดียิ่งขึ้น โดย Bracket ที่ใช้จะมีลักษณะพิเศษเป็นเสาเล็กๆ ให้สามารถเกี่ยวยางดึงฟันได้

ข้อควรปฎิบัติสำหรับการใช้ยางดึงฟัน

ยางจัดฟันจะรับโหลดของแรงค่อนข้างมากเนื่องจากคุณมีการขยับอ้าปากอยู่เกือบตลอดเวลา ทำให้ยางเริ่มเสื่อมสภาพ และสูญเสียแรงดึงภายในเวลาประมาณ 24 ชม. ซึ่งทำให้คุณต้องเปลี่ยนยางดึงฟันใหม่ทุกวัน
ควรจดจำตำแหน่งดึงฟันให้ดี – คุณหมอจะประเมินการเคลื่อนตัวของฟัน และอาจมีการปรับตำแหน่งในการคล้องยางดึงฟันที่ไม่เหมือนกันในแต่ละเดือน และเนื่องจากคุณจะต้องกลับมาเปลี่ยนยางดึงฟันด้วยตัวเอง คุณจึงควรให้ความสนใจ และทวนย้ำวิธีการเกี่ยวยางดึงฟันกับคุณหมอทุกครั้ง
ความร่วมมือในการรักษาเป็นสิ่งสำคัญ – เราเข้าใจว่าการใช้ยางดึงฟัน เป็นเรื่องที่ไม่สนุก และคนไข้หลายคนก็มักจะลืมใส่ แต่การลืมใส่ยางดังฟันนั้นอาจส่งผลให้ฟันเคลื่อนที่ได้ช้า ไม่เป็นไปตามแผนการรักษา และสุดท้ายคือคุณจะจัดฟันเสร็จช้ากว่าที่ควรจะเป็น
เช็คเบอร์ให้ดี – ปกติคุณหมอจะให้ยางดึงฟันไปเผื่อให้เพียงพอก่อนจะถึงนัดหมายคราวหน้าอยู่แล้ว แต่หากคุณทำหาย และจะไปซื้อใหม่ คุณควรโทรเข้ามาสอบถามเบอร์ของยางจัดฟันให้ถูกต้อง เนื่องจากแต่ละเบอร์มีความหนา และออกแรงได้มากน้อยแตกต่างกัน

ยางจัดฟันทำหน้าที่อะไร?

จะเห็นว่ายางจัดฟันแต่ละชนิดมีหน้าที่แตกต่างกัน ยางโอริงมีไว้ช่วยยึดลวดจัดฟันกับ Bracket เอาไว้ด้วยกัน เชนจัดฟันมีไว้เคลื่อนฟันให้กลับมาชิดกันเพื่อปิดช่องว่างระหว่างฟัน ยางดึงฟันเอาไว้เกี่ยวข้ามขากรรไกรบนล่างเพื่อเคลื่อนฟันในแนวหน้าหลัง

ทุกคนที่จัดฟันต้องดึงยางไหม?

ทุกคนที่จัดฟันไม่จำเป็นที่ทุกคนที่จัดฟันต้องใช้ยางจัดฟันขึ้นอยู่กับลักษณะทางคลินิกของช่องปาก การเรียงตัวของฟัน และดุลยพินิจของทันตแพทย์ผู้รักษา

ยางโอริงเป็นส่วนประกอบสำคัญที่ยึดลวดจัดฟันกับ Bracket เอาไว้ หากคุณ จัดฟันแบบโลหะ ส่วนใหญ่ทุกคนต้องใช้ยางโอริง ต่างจากเชนจัดฟัน และยางดึงฟันที่เอาไว้เคลื่อนฟันบางแบบ ฉะนั้นจึงไม่จำเป็นต้องใช้ในทุกเคส

เทคนิคการเลือกสียางและเชนจัดฟัน

ความสนุกหนึ่งในการจัดฟันแบบโลหะ คือความสามารถในการเลือก และเปลี่ยนสียางโอริงในทุกเดือน มีเทคนิคมากมายที่คนไข้รายอื่นๆ แนะนำกันมา เช่น เลือกสียางจัดฟันที่ทำให้หน้าขาว แต่เอาเข้าจริงแล้วเราอยากให้คุณเลือกสีที่ชอบ และเข้ากับบุคลิกของคุณ คุณสามารถเลือกสียางโอริง และเชนจัดฟันของ Smile Seasons ได้ที่นี่

เลือกสีล่วงหน้า – Smile Seasons มีตารางสีให้คุณเลือกทั้งใน website ละมีของจริงให้ดูที่คลินิก คุณสามารถเลือกสีโอริงที่คุณชอบล่วงหน้าได้ที่นี่ และอาจขอดูของจริงเพิ่มเติมได้จากเจ้าหน้าที่ของเรา
เช็คเทศกาลสำคัญ – คุณอาจได้แรงบันดาลใจจากเทศกาลต่างๆ ที่มีสีประจำเทศกาลอยู่แล้ว เช่นใกล้ตรุษจีน คุณอาจเลือกโทนสีแดง ใกล้วาเลนไทน์ เลือกโทนชมพู หรือสีฟ้าน้ำทะเลสำหรับหน้าร้อน และเทศกาลสงกรานต์ Smile Seasons มีการจับคู่สีโอริงให้คุณตามเทศกาลสำคัญต่างๆ ให้คุณได้ intrend และสนุกได้อย่างเต็มที่ในแต่ละเดือน< /li>
เลือกตามสีผิว – หลายคนอยากเลือกสีโอริงให้เข้ากับสีผิว สำหรับคนผิวขาว เราแนะนำสีสดๆ เช่น สีแดง สีฟ้า สีน้ำเงิน และสีเขียว หากเป็นคนผิวสองสี หรือผิวแทน ลองเลือกสีตามอัญมณี (Jewel tone) เช่น ม่วง, ฟ้าน้ำทะเล, เขียวหยก/มรกต, น้ำเงินเข้ม
เล็งตารางล่วงหน้า – ลองเช็คดูว่าเดือนหน้าคุณมีงาน หรือมีอีเว้นท์อะไรพิเศษหรือเปล่า หากคุณมีงานประชุมสำคัญ หรือนัดสัมภาษณ์งาน ลองเลือกสีโทนเข้มที่เป็นทางการเช่น ดำ เทา น้ำเงินกรมท่า หากมีทริปเที่ยวกับเดอะแก๊งค์ ก็จัดเต็มสีแสบๆ ได้เต็มที่ ไม่ว่าจะเป็น สีเหลือง สีส้ม หรือสีเขียวอ่อน หรือถ้าคุณวางแผนจะไปงานแต่งงาน ก็สามารถเลือกสียางให้แมทช์กับธีมของงานได้
สายมูต้องเข้า – หากคิดไม่ออก ลองเปิดตารางสีมงคล แล้วเลือกสีที่หนุ่มสาวสายมูจะถูกโฉลกก็เป็นไอเดียที่ดีเหมือนกัน

คำถามที่พบบ่อย

ทำไมต้องเปลี่ยนยาง เปลี่ยนเชนจัดฟันทุกเดือน ?

ยางที่ยึดย่อมสูญเสียแรงในการดึงฟันให้เคลื่อนไปตามแผนการณ์รักษา คุณหมอจึงจำเป็นต้องเปลี่ยนยางทุกเดือน

จัดฟันครั้งแรก ต้องใส่เชนจัดฟันไหม ?

คุณอาจไม่จำเป็นต้องใส่เชนจัดฟันก็ได้ ปัจจัยสำหรับการพิจารณาว่าควรหรือไม่ควรจะใส่เชนนั้นไม่ได้ขึ้นกับว่าเป็นการจัดฟันครั้งแรก หรือครั้งที่สอง แต่เป็นการเรียงตัวของฟันมากกว่า เชนจัดฟันมีหน้าที่รวบฟันที่ห่างเข้ามาไว้ด้วยกัน ฉะนั้นถ้าฟันของคุณมีช่องว่างระหว่างกันเยอะๆ คุณก็อาจมีความจำเป็นต้องใช้เชนจัดฟัน

ไม่เปลี่ยนยางดึงฟันได้ไหม ?

คุณควรเปลี่ยนยางดึงฟันทุกวัน เพราะรับแรงดึงมากกว่ายางจัดฟันชนิดอื่น จึงทำให้ยืดง่าย

เปลี่ยนยางจัดฟันก่อนกำหนดได้ไหม ?

ปกติคุณหมอจะเปลี่ยนยางจัดฟันให้เมื่อถึงกำหนด แต่หากยางจัดฟันเสื่อม หรือขาดชำรุดก็สามารถเปลี่ยนก่อนได้

สรุปเกี่ยวกับยางจัดฟัน

ยางจัดฟันมี 3 ชนิด ทำหน้าที่เป็นตัวช่วยสำคัญในการเคลื่อนฟันของคุณไปยังตำแหน่งที่ทันตแพทย์วางแผนไว้ คุณสามารถเปลี่ยนและเลือกสีโอริงได้ทุกเดือน เชนจัดฟันช่วยปิดช่องว่างระหว่างฟัน และยางดึงฟันมีสำหรับคล้องขากรรไกรบนล่างเพื่อเคลื่อนฟันไปแนวหน้าหลัง หากคุณหมอให้คุณใช้ยางดึงฟัน คุณต้องปฎิบัติตามอย่างเคร่งครัด และเปลี่ยนยางเส้นใหม่ทุกวัน

หากคุณสนใจอยากจัดฟัน คุณสามารถติดต่อเราได้ที่แบบฟอร์มด้านล่าง เราทำนัดให้คุณเข้ามาปรึกษากับคุณหมอจัดฟันได้ฟรี โดยไม่มีค่าใช้จ่าย

Reference
Weerawat Buapuean, DDS. (2nd-class Honors), Certificate of Thai Board (Orthodontic), The Dental Council