ฟันคุดคืออะไร มีกี่แบบ ถอนแล้วหน้าเรียวจริงไหม
ฟันคุด คืออะไร
ฟันคุด คือ ฟันที่พยายามจะงอกขึ้น แต่ขึ้นไม่ได้ เพราะเอียงไปชนกับฟันซี่ข้างเคียง และมีพื้นที่กระดูกขากรรไกรไม่พอ ให้ฟันงอกขึ้นได้ โดยทั่วไปจะเป็นฟันกรามล่างซี่ในสุด ปกติฟันซี่นี้จะขึ้นในช่วงอายุ 16-25 ปี ซึ่งหากไม่ขึ้น ก็จะกลายเป็นฟันคุด ฟันคุดบางซี่จมอยู่ใต้กระดูกบางส่วน บางซี่อาจมองไม่เห็นเลย เพราะจมอยู่ใต้เหงือกทั้งหมด
ฟันคุดมีทุกคนไหม
ไม่ใช่ทุกคนจะมีฟันคุด เราพบว่ามีคนประมาณ 30% ที่ไม่มีฟันคุดเลย เนื่องมาจาก 2 เหตุผล คือฟันคุดไม่โผล่ขึ้นมาที่เหงือก ฟันคุดประเภทนี้จะฝังอยู่ใต้กระดูกหรือที่เรียกว่า impacted tooth ส่วนอีกเหตุผลคือไม่มีฟันคุดจริงๆ ซึ่งมักเกิดจากกรรมพันธุ์
ฟันคุดมีกี่แบบ
ฟันคุดแบ่งออกตามลักษณะของฟันคุดที่ขึ้นภายในช่องปาก ดังนี้
- ฟันคุดชนิดล้มไปข้างหน้า มีลักษณะเอนไปด้านหน้าจนเบียดกับฟันซี่หน้า อาจเป็นฟันคุดโผล่พ้นเหงือก หรือยังถูกเหงือกปกคลุมอยู่ก็ได้
- ฟันคุดชนิดวางตัวในแนวราบ มีลักษณะเป็นแนวนอน ฝังตัวอยู่ในเหงือก หรือใต้แนวกระดูก ถือเป็นฟันคุดที่เอาออกยากที่สุด
- ฟันคุดชนิดตั้งตรง ฟันคุดโผล่พ้นเหงือกขึ้นมาได้บางส่วน โดยจะตั้งตรงเหมือนฟันซี่ปกติ ไม่เอียงไปดันฟันซี่ข้างเคียง ส่งผลกระทบน้อยกว่าฟันคุดแบบอื่น ๆ
- ฟันคุดชนิดล้มไปด้านหลัง มีลักษณะเอนไปทางด้านหลัง อาจเป็นฟันคุดโผล่พ้นเหงือก หรือยังฝังตัวอยู่ในเหงือก หรือใต้แนวกระดูกก็ได้
ฟันคุดจำเป็นต้องถอนไหม ต้องถอนเมื่อไร
โดยส่วนใหญ่ทันตแพทย์จะแนะนำให้ถอน หรือผ่าฟันคุดออก เพื่อป้องกันปัญหาต่างๆ ที่เกิดตามมา เช่น ฝันผุ ปวดฟัน ปวดเหงือก เหงือกอักเสบ เป็นต้น โดยหลังจากตรวจพบสามารเอาออกได้ทันที ไม่จำเป็นต้องรอให้เห็นฟันคุดโผล่ขึ้นมา
ฟันคุดแบบไหนต้องถอน แบบไหนต้องผ่า
ขึ้นอยู่กับว่า ฟันคุดที่พบมีลักษณะอย่างไร หากฟันคุดงอกพ้นเหงือกมาได้ จะใช้วิธีการถอนฟันคุดซี่นั้นออกแบบเดียวกับถอนฟันซี่อื่นๆ แต่ถ้าฟันคุดฝังตัวอยู่ในเหงือก มีเหงือกหนาปกคลุมอยู่ ทันตแพทย์มักจะใช้วิธีการผ่าแทน
ผ่าฟันคุด เพื่ออะไร
อย่างที่บอกไปข้างต้นว่า การถอน หรือผ่าฟันคุดออกช่วยป้องกันปัญหาต่างๆ ที่อาจเกิดตามมา ปัญหาที่ว่าจะมีอะไรบ้าง ตามไปดูพร้อมกัน
ป้องกันอันตรายจากเหงือกอักเสบ
เมื่อเกิดฟันคุดขึ้นแล้ว มีความเป็นไปได้สูงที่จะมีเศษอาหารเข้าไปติดอยู่บริเวณซอกฟันระหว่างฟันคุดกับฟันซี่ที่ติดกัน ทำให้ทำความสะอาดได้ยาก ซึ่งเชื้อแบคทีเรียที่สะสมอยู่จะทำให้เหงือกเกิดการอักเสบ ปวด บวม จนร้ายแรงถึงขั้นเป็นหนองและลุกลามไปยังบริเวณอื่นๆ เช่น ใต้คาง หรือใต้ลิ้นได้
ป้องกันอาการปวด
เนื่องจากฟันคุดเป็นฟันที่ไม่สามารถโผล่ขึ้นมาเหนือเหงือก หรือโผล่ขึ้นมาได้เพียงบางส่วน และมักเกิดขึ้นในตำแหน่งของฟันกรามด้านในสุด ทำให้เกิดแรงดันบริเวณขากรรไกร จนเกิดอาการปวดฟันขึ้นได้
ป้องกันการละลายตัวของกระดูกหุ้มรากฟัน
นอกจากแรงดันจากฟันคุดจะทำให้เกิดอาการปวดแล้ว แรงดันจากฟันคุดที่พยายามดันขึ้นมา จะทำให้กระดูกที่หุ้มรากฟันถูกทำลายไป ถ้าหากเราผ่าหรือถอนฟันคุดออกช้าเกินไป กระดูกรอบรากฟันหรือรากฟันข้างเคียงอาจละลายตัว จนทำให้ฟันซี่นั้นตายได้
ป้องกันการเกิดถุงน้ำ
หากเราปล่อยฟันคุดทิ้งไว้นานเกินไป เนื้อเยื่อที่หุ้มอยู่รอบๆ ฟันที่คุดอาจจะขยายใหญ่ขึ้นจนกลายเป็นถุงน้ำ ซึ่งหากถุงน้ำนี้โตขึ้นเรื่อยๆ อาจทำให้ใบหน้าบวม เอียงผิดรูปและส่งผลให้ขากรรไกรข้างหนึ่งใหญ่กว่าอีกข้างหนึ่งได้
ป้องกันกระดูกขากรรไกรหัก
การที่ฟันคุดไม่สามารถขึ้นตรง และโผล่พ้นเหงือกขึ้นมาได้ จะทำให้เกิดแรงดันบริเวณขากรรไกรโดยรอบ ทำให้กระดูกขากรรไกรในบริเวณนั้นบางกว่าตำแหน่งอื่นๆ ซึ่งเมื่อเกิดการกระทบกระแทกหรือได้รับอุบัติเหตุ จึงมีความเป็นไปได้สูงที่ขากรรไกรบริเวณนั้น จะหักง่ายกว่าส่วนอื่นๆ
ช่วงอายุที่เหมาะกับการผ่าฟันคุดๆ
อายุ 18-25 ปี เนื่องจากเป็นช่วงที่กระดูกขากรรไกรและรากฟันยังมีพัฒนาการอยู่ รากฟันยังไม่ยาวพอ ส่วนกระดูกจะยืดหยุ่นและนิ่ม ทำให้ง่ายต่อการกรอกระดูกและตัดฟัน นอกจากนี้ การผ่าฟันคุดในช่วงอายุเท่านี้แผลจะหายเร็ว และพักฟื้นน้อยกว่าวัยอื่นๆ
ฟันคุดโผล่ขึ้นตรง ต้องถอนไหม
ฟันคุดขึ้นตรง อาจไม่ได้สร้างปัญหา เพราะไม่เบียดกับฟันซี่อื่นๆ ทำให้อาจไม่ต้องผ่าออก แต่อย่าลืมว่า ฟันคุดอยู่ภายบริเวณที่ทำความสะอาดได้ยาก หากปล่อยเอาไว้ เศษอาหารอาจสะสมอยู่ที่ช่องว่างฟันคุดและฟันซี่ข้างเคียง ทำให้ฟันผุและเกิดกลิ่นปากได้ ทันตแพทย์ส่วนใหญ่จึงแนะนำให้ถอนออกจะดีที่สุด
ถอนฟันคุดหน้าเปลี่ยนไหม
ความเข้าใจที่ว่าเมื่อถอนฟันคุด หรือผ่าฟันคุดแล้วหน้าจะเร็วเล็กลงนั้นเป็นความเข้าใจที่ผิด การถอนฟันคุดมีจุดประสงค์ เพื่อประโยชน์ในการป้องกันและลดความเสี่ยงของโรคทางทันตกรรมรวมถึงภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต
การผ่าฟันคุดเป็นหัตถการทางทันตกรรมที่มีความซับซ้อนไม่เท่ากัน ในบางกรณีที่ฟันคุดอยู่ในตำแหน่ง หรือเรียงตัวผิดปกติมาก ก็อาจทำให้การผ่าฟันคุดมีความยาก ต้องใช้ทั้งเวลาในการรักษา รวมถึงพักฟื้นนานหลายวัน คนไข้อาจรับประทานอาหารได้ไม่สะดวก ทำให้มีน้ำหนักลดบ้าง จึงเป็นที่มาของโครงหน้าดูเรียวขึ้น
รูปร่างของโครงหน้ามีปัจจัยสำคัญคือกระดูกขากรรไกร กล้ามเนื้อ และปริมาณไขมัน ซึ่งการผ่าฟันคุดไม่ได้ปรับ หรือแก้ไขปัจจัยดังกล่าว จึงไม่สามารถปรับรูปหน้า หรือกรามได้อย่างถาวร
การจัดฟันทำให้หน้าเรียวเล็กลงจริงหรือ
การจัดฟันในเด็กโดยเฉพาะในช่วงอายุ 12-16 ปี ซึ่งเป็นช่วงที่กระดูกใบหน้า และขากรรไกรอยู่ในช่วงกำลังเจริญเติบโต สามารถทำให้สัดส่วนของโครงหน้าสมส่วนและสวยงามขึ้นได้ โดยเฉพาะในคนไข้ที่มีความผิดปกติของการสบฟัน และรูปร่างของกระดูกขากรรไกร ก็จะเห็นผลชัดเจนมากยิ่งขึ้น หากบุตรหลานของคุณอยู่ในช่วงวัยรุ่น และกำลังยากจัดฟัน นี่คือช่วงเวลาที่ดีที่สุดสำหรับการเข้ามาพบคุณหมอจัดฟัน เพื่อรับคำปรึกษาแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญ
สำหรับในผู้ใหญ่สาเหตุที่ทำให้รูปหน้าเปลี่ยนไปหลังการจัดฟันมักมาจากการจัดฟันร่วมกับการถอนฟัน เพราะการถอนฟันออกไปทำให้เพิ่มพื้นที่การดึงฟันให้มาสบกันมากขึ้น หรือการดึงฟันล่างเข้า เพื่อทำให้กระดูกขากรรไกรดูยื่นน้อยลง ทำให้คางดูชัดเจนมากขึ้น ส่วนปากที่เคยอูมออกมาก็จะดูยุบลงตามฟันที่ถูกจัดระเบียบตามไปด้วย ทำให้ใบหน้าดูเหมือนจะเรียวขึ้นหรือดั้งโด่งขึ้นนั่นเอง อย่างไรก็ดีรูปร่างของกระดูกขากรรไกรจะไม่มีการเปลี่ยนแปลง หากไม่ได้รับการผ่าตัด
ใครที่ถอนฟันคุด หรือจัดฟันแล้วมีโอกาสหน้าเปลี่ยน
สำหรับผู้ที่มีโอกาสจัดฟันแล้วหน้าเปลี่ยน มักจะอยู่ในกลุ่ม ดังต่อไปนี้
- ผู้ที่จัดฟันในช่วงอายุน้อย
ผู้ที่จัดฟันในขณะอายุน้อย หรือในช่วงอายุประมาณ 12-16 ปี จะมีโอกาสทำให้หน้าดูเล็กเรียวขึ้นมากกว่าการจัดฟันในวัยผู้ใหญ่ แต่ก็อาจช่วยได้เพียงเล็กน้อยเท่านั้น
- ผู้ที่มีปัญหาฟันหน้ายื่นจนทำให้ปากอูม
สำหรับคนที่มีปัญหาฟันหน้ายื่น จนส่งผลให้รูปปากอูมผิดปกติ ซึ่งหากทำการรักษาด้วยการจัดฟันแล้ว ปากก็จะยุบลง จนทำให้ใบหน้าดูเรียวและเปลี่ยนแปลงตามไปด้วย
- ผู้ที่มีปัญหาฟันซ้อนเก
ผู้ที่มีปัญหาฟันซ้อนหรือฟันเก คุณหมอมักจะแนะนำให้ถอนฟันร่วมกับการจัดฟัน ซึ่งจะทำให้ฟันเรียงตัวสวยเป็นระเบียบ เมื่อจัดฟันเสร็จจึงอาจทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงจนทำให้ใบหน้าดูเรียวขึ้นได้
- ผู้ที่มีปัญหาฟันล่างคร่อมฟันบน
ปัญหาฟันล่างคร่อมฟันบนนั้นเป็นความผิดปกติในการเรียงตัวของฟันที่พบกันบ่อยๆ เมื่อรักษาจนฟันกลับมาสบกันเป็นปกติแล้ว ก็จะทำให้หน้าเรียว หรือเข้ารูปมากขึ้น
- มีความผิดปกติของการสบฟันมาก
สำหรับผู้ที่มีความผิดปกติของการสบฟันมากและต้องเข้ารับการจัดฟันร่วมกับการผ่าตัดขากรรไกร การรักษาแบบนี้สามารถปรับรูปหน้าให้สมส่วนสวยงามขึ้นได้มาก รวมถึงทำให้ปัญหาในการบดเคี้ยวอาหารลดลงด้วย
สรุปแล้วการจัดการกับฟันคุด หน้าเรียวจริงไหม?
จะเห็นว่า ไม่ว่าการถอนฟันคุด การผ่าฟันคุด หรือการจัดฟันในผู้ใหญ่ ล้วนแล้วแต่ไม่สามารถแก้ไข หรือปรับรูปหน้าได้ให้เรียวเล็กลงได้ เพราะการรักษาที่กล่าวมาข้างต้นนั้นเป็นการรักษาที่ไม่ได้ออกแบบมาโดยเฉพาะเกี่ยวกับความสวยงามของใบหน้าเป็นหลัก หากความต้องการของคุณคือการปรับเปลี่ยนคาง จมูก หรือรูปร่างของใบหน้า การทำศัลยกรรมตกแต่งแบบต่างๆ จะสามารถแก้ปัญหาของคุณได้ตรงวัตถุประสงค์กว่า
อย่างไรก็ตามโรคทางทันตกรรมก็ไม่ควรมองข้าม เพราะอาจนำมาซึ่งปัญหา หรือผลข้างเคียงต่างๆ ที่น่าปวดหัวตามมาได้ คุณควรเข้ารับการรักษาโดยเร็ว อย่าปล่อยทิ้งไว้ หากคุณมีคำถามสงสัย หรือต้องการสอบถามเพิ่มเติม สามารถติดต่อเราเพื่อทำนัดเข้ามาปรึกษากับทันตแพทย์ของ Smile Seasons ได้โดยไม่มีค่าใช้จ่าย
- Wisdom teeth., Available from: https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/wisdom-teeth
- Wisdom Teeth: Why Do We Have Them Anyway?., Available from: https://my.clevelandclinic.org/health/body/23223-wisdom-teeth
- What You Should Know About Wisdom Teeth., Available from: https://www.webmd.com/oral-health/ss/slideshow-wisdom-teeth
- What are Wisdom Teeth?., Available from: https://www.news-medical.net/health/What-are-Wisdom-Teeth.aspx
ตรวจบทความโดย
ทพญ.เบญจพร วรปาณิ
ประกาศนียบัตรบัณฑิตสาขาศัลยศาสตร์ช่องปากและแม็กซิลโลเฟเชียล ม.มหิดล
ทันตแพทยศาสตร์ ม.เชียงใหม่ (เกียรตินิยมอันดับ 2)
รีวิวจากคนไข้ของเรา
โปรโมชั่นอื่นๆ
สาเหตุหลักของการเกิดคอฟันสึก พร้อมวิธีรักษา
สาเหตุหลักของการเกิดคอฟันสึก พร้อมวิธีรักษา คอฟันสึก คือ ปัญหาที่หลายคนอาจมองข้าม แต่ส่งผลต่อความมั่นใจในการยิ้มและสุขภาพของช่องปากในระยะยาวเป็นอย่างมาก ซึ่งจะสามารถสังเกตได้จากรอยสึกบริเวณคอฟันที่ทำให้เหงือกดูร่น ร่วมกับมีอาการเสียวฟัน และในบางรายก็อาจส่งผลให้เคี้ยวอาหารได้ยากขึ้นอีกด้วย บทความนี้ Smile Seasons เลยจะพาคุณไปทำความเข้าใจถึงสาเหตุหลักของการเกิดคอฟันสึก พร้อมทั้งแนะนำวิธีการดูแลและรักษา เพื่อให้รอยยิ้มที่สวยงามและสุขภาพช่องปากที่ดีคงอยู่กับคุณได้อย่างยาวนาน คอฟันสึกคืออะไร คอฟันสึก มีชื่อเรียกหลายชื่อ ขึ้้นอยู่กับสาเหตุ (Abrasion, Erosion, Abfraction) เป็นภาวะที่ผิวเคลือบฟันบริเวณคอฟัน หรือบริเวณรอยต่อระหว่างตัวฟัน
การดูแลตัวเองเมื่อมีปัญหาฟันสึก
การดูแลตัวเองเมื่อมีปัญหาฟันสึก ฟันสึกเป็นปัญหาที่พบได้บ่อย ซึ่งเกิดจากความเสื่อมสภาพของสารเคลือบฟัน จนทำให้เห็นเนื้อฟันได้มากขึ้น จึงเกิดปัญหาฟันผุ ฝันแตก และมีอาการเสียวฟันตามมาได้ แต่ก็ไม่ต้องกังวลไป เพราะฟันสึกกร่อนเป็นปัญหาที่สามารถรักษาได้ โดยฟันของคุณยังคงแข็งแรง และใช้งานได้ตามปกติ เพียงแค่ให้ความสำคัญกับวิธีการดูแลรักษา เพื่อป้องกันไม่ให้ปัญหาฟันสึกนั้นลุกลามรุนแรงไปมากกว่าเดิม ซึ่งจะมีวิธีการดูแลรักษายังไงได้บ้างนั้น ไปดูกันเลย! ลักษณะของปัญหาฟันสึก สำหรับลักษณะของฟันที่จัดได้ว่ามีปัญหาฟันสึก สามารถสังเกตได้จากรูปทรงและผิวสัมผัสของฟันที่จะมีความเปลี่ยนแปลง แตกต่างไปจากฟันปกติที่มีสุขภาพแข็งแรง ดังนี้ ฟันสั้นลง หรือมีรูปร่างแปลกไปเมื่อเทียบกับฟันซี่อื่น ๆ รอบข้าง
วิธีรักษาฟันกรามแตก ก่อนสายเกินแก้
วิธีรักษาฟันกรามแตก ก่อนสายเกินแก้ ฟันกราม เป็นฝันที่ทำหน้าที่ในการบดเคี้ยวอาหารให้ละเอียด แต่หลายคนอาจต้องประสบกับปัญหาฟันกรามแตก จากสาเหตุต่าง ๆ เช่น การเคี้ยวของแข็ง ฟันสึกหรอ หรืออุบัติเหตุ ซึ่งเมื่อเกิดขึ้นแล้วจำเป็นที่จะต้องรักษาและแก้ไขทันที เพราะฟันกรามที่แตกเสียหายหรือฟันกรามแตกเป็นโพรง สามารถก่อให้เกิดปัญหาทางทันตกรรมอื่นๆ มากมาย และในบางโอกาสอาจทำให้เป็นอันตรายต่อร่างกายได้ ฟันกรามคืออะไร ทำหน้าที่อะไรบ้าง ฟันกราม คือ ฟันซี่ใหญ่ที่อยู่ลึกเข้าไปด้านในสุดของช่องปาก มีลักษณะผิวเรียบแต่ด้านบดเคี้ยวจะมีปุ่มนูนยื่นออกมาเล็กน้อย ทำหน้าที่หลักในการช่วยบดเคี้ยวอาหาร และช่วยให้การย่อยอาหารมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
ปากแห้งเกิดจากอะไร พร้อมแชร์วิธีแก้ ก่อนเกิดปัญหาช่องปาก
ปากแห้งเกิดจากอะไร พร้อมแชร์วิธีแก้ ก่อนเกิดปัญหาช่องปาก ปัญหาปากแห้งอย่าคิดว่าเรื่องเล็ก เพราะอาการปากแห้ง ปากลอก หรือขอบปากแห้ง เป็นสัญญาณอันตรายที่เตือนให้เรารับรู้ถึงความผิดปกติที่เกิดขึ้นในร่างกายนั่นเอง ซึ่งอาการปากแห้งสามารถเกิดขึ้นได้จากสาเหตุหลายประการ ทั้งจากระบบอวัยวะภายใน และพฤติกรรมการใช้ชีวิต ถ้าอยากรู้ว่าปากลอกเกิดจากอะไรกันแน่ มาดูสาเหตุและวิธีแก้ไขไปพร้อมกันได้เลย สาเหตุที่ทำให้ปากแห้ง ปากแห้งเป็นอาการที่หลาย ๆ คนเคยเจอ อาการนี้อาจดูเหมือนเรื่องเล็กน้อย แต่จริง ๆ แล้วหากปล่อยให้ปากแห้งเรื้อรังสามารถส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตได้มากกว่าที่คิด นอกจากความรู้สึกไม่สบายในช่องปากแล้ว ปากแห้งยังอาจเป็นสัญญาณเตือนถึงปัญหาสุขภาพ
ขี้ฟัน ภัยร้ายทำลายสุขภาพช่องปาก
ขี้ฟัน ภัยร้ายทำลายสุขภาพช่องปาก ขี้ฟัน หรือคราบจุลินทรีย์ที่เกาะติดบนผิวฟัน เป็นปัญหาที่หลายคนอาจละเลย แต่รู้ไหมว่าการปล่อยให้ขี้ฟันสะสมมาก ๆ นาน ๆ เข้าอาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพช่องปากที่ร้ายแรง เช่น ฟันผุ เหงือกอักเสบ หรือแม้แต่มีกลิ่นปากแรงได้ แล้วขี้ฟันเกิดขึ้นได้อย่างไร? วันนี้ Smile Season เราจะพาทุกคนไปหาคำตอบกัน พร้อมแนะนำวิธีกำจัดขี้ฟันให้หมดไป เพื่อการมีสุขภาพฟันที่ดี บอกลาปัญหาในช่องปากไปได้เลย ขี้ฟันคืออะไร คราบพลัค หรือที่เรารู้จักกันในชื่อ
ลิ้นเป็นฝ้าขาว ภัยใกล้ตัวที่ไม่ควรมองข้าม
ลิ้นเป็นฝ้าขาว ภัยใกล้ตัวที่ไม่ควรมองข้าม ลิ้นเป็นฝ้าขาว เป็นภาวะที่พบได้บ่อย โดยลิ้นมีลักษณะเหมือนมีฟิล์มสีขาวเคลือบอยู่ด้านบน มักไม่มีอันตราย แต่อาจเป็นอาการของโรคประจำตัวบางอย่าง และอาจบ่งบอกว่าสุขอนามัยช่องปากของคุณมีปัญหา ในบางโอกาสอาจแสดงถึงภาวะที่รุนแรงมากขึ้นเช่น Oral thush หรือ Leukoplakia ซึ่งควรต้องได้รับการตรวจรักษาโดยคุณหมอทันที เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริง วันนี้คุณหมอประจำ Smile Seasons มาให้ข้อมูลทุกเรื่องที่คุณควรต้องรู้เกี่ยวกับลิ้นเป็นฝ้าขาว ลิ้นเป็นฝ้าขาวคืออะไร ลิ้นเป็นฝ้าสีขาว คือ อาการผิดปกติของลิ้นที่จะมีคราบสีขาวแผ่กระจายอยู่ทั่ว บางคนอาจมีตุ่มที่ลิ้นด้วย โดยคราบสีขาวนั้นก็มาจากเชื้อแบคทีเรียและเซลล์ที่ตายแล้ว